ABD’yi yeniden büyük yapmaya kararlı Donald Trump, nihayet uzun zamandır sözünü ettiği adımı atarak gümrük vergilerini yükseltme kararı aldı. Küresel çapta gelişen tepkileri okumuşsunuzdur. Dünya ayakta adeta. Uzun süre de konuşulacak kuşkusuz.
Kararın dünya ticaretinde nelere yol açabileceği konusunda bir fikri var herkesin ama kimse bu kararların ABD içindeki etkisinin ne olacağını konuşuyor değil pek. Trump aldığı kararla ekonominin yeniden biçimleneceğini, istihdamın gelişeceğini, yerli üreticileri koruyacağını iddia ediyor ama bunun gerektirdiği mali yükün milyonlarca düşük gelirlinin omuzlarına yükleneceğinden söz etmiyor.
Yale Bütçe Laboratuvarı durumu analiz etmiş bile. Buna göre düşük gelirli haneler, temel mallardaki fiyat artışları nedeniyle harcanabilir gelirlerinin daha büyük bir yüzdesinin yok olduğunu görecekler. Bilindiği gibi yeni gümrük vergileri, Kanada ile Meksika dışındaki tüm ülkelerden yapılan ithalata yüzde 10 vergi getirirken, diğer 60 ülkeyi de hedef alan ek vergiler dayatıyor. 9 Nisan’dan itibaren daha da fazla ürün daha yüksek ithalat maliyetlerine tabi olacak. Bunun anlamı da günlük ürünlerde daha yüksek fiyatların doğması demek. Tarifeler, işletmelerin genellikle tüketicilere yansıttığı ekstra bir vergi işlevi görerek gıda, giyim, elektronik, hatta otomobil gibi ürünleri daha pahalı hale getirecek.
Yine Yale Bütçe Laboratuarı tarafından yapılan bir araştırmaya göre, yıllık 43 bin dolar civarında gelir elde eden hanelerin harcanabilir geliri yüzde 2,3 oranında azalırken, daha yüksek gelirli haneler (500.000 dolar veya daha fazla kazananlar) sadece yüzde 0,9’luk bir düşüş yaşayacak. Yani zenginler için değişen fazla bir şey olmayacak. Tüm 2025 tarifeleri dikkate alındığında, düşük gelirli aileler harcanabilir gelirde yüzde 4’lük bir düşüşle karşı karşıya kalırken, daha varlıklı aileler için bu oran yüzde 1,6’da kalacak.
Düşük gelirli aileler neden daha fazla zarar görecek peki? Çünkü tarifeler regresif bir vergi gibi çalışarak düşük gelirli aileleri orantısız bir şekilde etkileyecek de ondan. Kazançlarının çoğunu temel mallara harcayan aileler, fiyat artışlarının etkilerini, daha fazla mali esnekliğe sahip olan zengin hanelere göre daha fazla hissederle4 her zaman bilindiği gibi.
Kararın yürürlüğe girmesinin ardından örneğin, elektronik fiyatlarının yüzde 10 oranında artması bekleniyor. Enerji maliyetlerinin artması da ısınma ile elektrik faturalarını etkileyebilir. Yeni araç fiyatları yüzde 6,1 artarak 48 bin dolarlık bir otomobil alımına yaklaşık 2.900 dolar ekleyebilir.
Yüksek gelirli haneler bu maliyetleri yaşam tarzlarında önemli bir değişiklik yapmadan karşılayabilecekler. Ama işçi sınıfına mensup aileler ihtiyaçlarından kısmak veya büyük alımlarını ertelemek zorunda kalacaklar.
Trump’ın, savunucusu olduğu “ekonomik milliyetçilik” doğrultusunda, Amerika’yı Yeniden Büyük Yap hedefi uyarınca aldığı son karar ABD ekonomisini olumsuz etkileyecek uzmanlara göre. Ekonomik büyümede bir yavaşlamanın sözkonusu olabileceği kaydediliyor açıkça. Yale Bütçe Laboratuarı bunu da hesaplayarak zamanla ABD ekonomisinin yüzde 0,3-0,4 oranında küçülebileceğini, bunun da yıllık 80-110 milyar dolarlık bir kayba dönüşebileceğini vurguluyor.
Yani genel olarak bir olumsuzluğun olacağından söz ediliyor. Bu da belki de büyük bir krizin habercisi. Sermayenin karşılaştığı her krizde faturanın işçi sınıfına, düşük bütçeli ailelere çıkarılması da bir yasa neredeyse. ABD’de de olacak olan bu muhtemelen.
Trump’ın Amerika’yı Büyük yapabilmesi için Küçük olanı ezmesi gerekiyordu.
Yaptığı budur işte.
