Jüpiter’in volkanik uydusu Io, daha önce hiç böyle görüntülenmemişti

NASA‘nın Juno uzay aracı, Jüpiter‘in yörüngesinde yaptığı 57. uçuş sırasında gezegenin uydusu Io‘ya son yirmi yılda herhangi bir görevin yaklaştığından daha fazla yaklaştı. Güneş sistemindeki en volkanik cisim olan Io’nun sadece 1.500 kilometre yakınından geçen Juno, şaşırtıcı derecede ayrıntılı görüntüler yakalamayı başardı.

NASA’nın 5 Ağustos 2011 yılında fırlattığı Juno uzay aracı, 30 Aralık 2023 tarihinde Jüpiter’in volkanik uydusu Io’nun 1.500 kilometre yakınından geçti. Öte yandan bu Io’ya yapılan en yakın geçiş değil. Daha önce NASA’nın Galileo uzay aracı Io’nun güney kutbunun 181 kilometre üzerinden geçmişti.

Io’dan yeni görüntüler

Jüpiter ve uydu sistemine 2,8 milyar kilometrelik bir yolculuktan sonra 4 Temmuz 2016’da ulaşan Juno, bazıları siyah beyaz, bazıları ise renkli görüntüler yakaladı. Ancak bu yakın geçişin amacı sadece inanılmaz görüntüler çekmek değil, aynı zamanda Io ve volkanizması hakkında önemli veriler toplamaktı. NASA ve Juno görev yetkilileri Io’daki volkanların ne sıklıkla patladıklarını, ne kadar parlak ve sıcak olduklarını, lav akışının şeklinin nasıl değiştiğini ve Io’nun faaliyetinin Jüpiter’in manyetosferindeki yüklü parçacıkların akışıyla bağlantısının olup olmadığını araştırıyor.

Bilim insanlarına göre Io, Güneş sisteminin en volkanik cismi olma özelliğini, Güneş sistemindeki en büyük gezegen olan Jüpiter’in muazzam yerçekiminin yanı sıra diğer büyük Jovian uyduları Europa, Ganymede ve Callisto’nun yerçekimsel etkisinden alıyor. Jovian uyduları ve Jüpiter birlikte Io’yu çekip iterek gelgit kuvvetleri oluşturuyorlar. Bu gelgit kuvvetleri o kadar büyüktür ki, Io’nun yüzeyinin 100 metre kadar yükselip alçalmasına neden oluyor.

Bu güçlü gelgit etkisi nedeniyle Ay büyüklüğündeki Io, onlarca kilometre yukarıya lav püskürten aktif yüzlerce volkana ev sahipliği yapıyor. Uydunun atmosferinden uzaya saçılan bazı parçaların Jüpiter’in manyetik alanları tarafından hapsedilerek gezegenin etrafında sıcak bir plazma çemberi oluşturduğu belirtiliyor. Haliyle Io’nun volkanları esasında tüm Jovian sistemini etkiliyor, bu da onu araştırmak için değerli bir yer haline getiriyor.